Unidade Didáctica: Percepción corporal
Competencias específicas (Decreto 155/2022 · EF)
CE1. Coñecemento e valoración do corpo
CE2. Control corporal, coordinación e equilibrio
CE3. Comunicación e expresión corporal
CE4. Participación cooperativa, respecto e inclusión
CE5. Percepción–decisión–execución en xogo
CE6. Relaxación, respiración e benestar
Obxectivos didácticos
- Identificar as partes do corpo e experimentar coas súas posibilidades de movemento.
- Mellorar control postural, equilibrio e lateralidade.
- Desenvolver percepción espacial e coordinación dinámica.
- Participar en xogos cooperativos e de oposición respectando normas e compañeiros/as.
- Empregar a expresión corporal para comunicar emocións e ideas.
- Favorecer a relaxación e o control respiratorio tras a práctica.
Saberes básicos (Decreto 155/2022)
- O corpo e o movemento: esquema corporal, lateralidade, control tónico-postural.
- Habilidades motrices básicas: desprazamentos, saltos, xiros, reptacións e manipulacións.
- Coordinación e equilibrio en situacións estáticas e dinámicas.
- Expresión corporal e creatividade motriz.
- Benestar: relaxación, respiración, conciencia corporal.
Fase de animación
Obxectivo xeral: activar o corpo e tomar conciencia do espazo e do grupo. Competencias: CE1, CE2, CE4, CE5.
| Actividade | Descrición | Obxectivo didáctico |
|---|---|---|
| Roubo e contrarroubo | Todos/as cunha cinta na parte traseira do chándal. Roubar cintas e evitar que che rouben a túa. | Percepción espacial e atención motriz. |
| Cara e cruz | Dous grupos de costas na liña central, separados por un paso. Ao sinal, uns persiguen e outros foxen. | Reacción a estímulos auditivos/visuais. |
| A araña | Pasar dun lado ao outro do campo sen ser tocado. Os tocados pasan ao medio para axudar. | Velocidade de reacción e agilidade. |
| Parellas – “Barriga ao chan!” | Corren polo espazo; ao sinal, deitarse no chan o máis axiña posible. | Control tónico e rapidez de execución. |
| O látego | En grupos de 6-8 en fila, collidos pola cintura. O primeiro tenta “quebrar” a cadea ou tocar ao último. | Coordinación grupal e forza dinámica. |
| Descubrir os límites do terreo | Marchar e correr polo espazo atendendo a sinais acústicas. | Orientación e percepción espacial. |
| A serpe na espaldera | En relevos, subir un barrote cada vez. | Forza de tracción e control corporal. |
| Círculo contra círculo | Dous círculos concéntricos: os de fóra tentan chegar á liña; os de dentro intentan tocalos. | Reacción e cooperación. |
| O cazador | 6–8 formando círculo collidos das mans; un de fóra intenta tocar a quen elixa mentres o grupo xira para evitalo. | Cooperación e reacción grupal. |
| A cadea | Perseguir aos demais e ir formando cadeas cos tocados. | Coordinación colectiva. |
| Aros polo chan | Carreira suave sen pisar aros; saltar aros; puntillas, etc. | Equilibrio e control postural. |
| A cumprir ordes | Cumprir ordes antes de contar ata tres (ex.: “tocar a parede!”). | Escoita activa e autocontrol. |
| Relevos con corda | Saltar a corda; equilibrios sobre a corda. | Coordinación e ritmo. |
| Pilla pisa cun aro | Para salvarse: enriba dun aro, subir á espaldera ou ao “quitamedos”. | Percepción do espazo e toma de decisións rápidas. |
Fase principal
Obxectivo xeral: descubrir o corpo, as súas partes e posibilidades motrices. Competencias: CE1, CE2, CE3, CE4, CE5.
| Actividade | Descrición | Obxectivo didáctico |
|---|---|---|
| Test de lateralidade | Observación do dominio da man e do pé. | Identificar lateralidade e dominancia. |
| Temos todos as partes iguais? | Camiñar sobre colchonetas e contar “pés de lonxitude”; comparar pernas, altura e peso. | Recoñecer diferenzas corporais. |
| Correr e subir á colchoneta ao sinal | Desprázase e, ao sinal, refúxiase na colchoneta. | Percepción espacial e reacción. |
| Quen pesa máis? Quen é máis alto? | Comparacións guiadas con respecto e coidado. | Autocoñecemento corporal e respecto á diversidade. |
| Transportar o ferido | Transportar un/ha compañeiro/a nunha colchoneta. | Cooperación e percepción do peso. |
| Experimentar partes do corpo | Que podemos facer con pernas, brazos…? | Conciencia segmentaria e creatividade motriz. |
| Moverse cos brazos estirados | Paxaros, saúdos e figuras. | Control postural e expresión. |
| A historia (conto) | Contar e escenificar unha historia. | Expresión corporal e comunicación. |
| Exercicios de ioga | Posturas básicas e respiración. | Control tónico e relaxación. |
| Correr arrastrando unha corda | Arrastrar con unha man e coa outra. | Coordinación bilateral. |
| Corda atada ao nocello/xoello | Correr con corda atada (prohibido pisala). | Equilibrio e control motriz. |
| Mover a corda de maneiras diferentes | Ondas, xiros, balanceos. | Creatividade e ritmo. |
| Desprazarse cos ollos pechados | Guiado por voz ou tacto. | Percepción sensorial e confianza. |
| Os coellos na fraga | Parellas “árbore–coello”; ao sinal, o coello pasa entre as pernas, dá a volta ao círculo e senta de novo. | Coordinación, reacción e regras sinxelas. |
| Parellas: saltos por riba | Un sentado; o outro salta por riba. Variantes a catro patas. | Potencia de salto e control. |
| Relevos a pata coxa | Desprázase cunha soa perna. | Equilibrio dinámico e forza. |
| A pasar polo túnel | 4 equipos; un membro fai de “túnel” (pernas abertas) a 10 m, relevos pasando por baixo. | Coordinación e respecto espacial. |
| Con aros | Pasar a través, flexionar, saltar, facer rolar e entrar antes de que pare, carreira do aro, relevos co aro. | Control e creatividade motriz. |
| Correr collidos/as | Pola man, antebrazos ou ombreiros. | Cooperación e ritmo. |
| Desprazamentos variados | Reptacións, gateos, cuadrupedia invertida, saltos… | Exploración motriz global. |
| Arrincar cebolas | Un grupo sentado en liña, suxeitando pola cintura; outro tenta “arrincalos”. | Tono muscular, oposición e cooperación. |
| Posturas en equilibrio | Sobre un pé, sobre un xeonllo, transportar obxecto en equilibrio, ir ríxidos… | Control postural e concentración. |
| Exercicios con aros | Secuencias combinadas de manipulación e equilibrio. | Coordinación óculo-manual e control segmentario. |
| Relevos con aro | Todos/as en liña a ~1 m: pasar o aro por detrás (de costas), despois polo lado dereito, etc. O último corre ao inicio. | Coordinación, cooperación e ritmo colectivo. |
Fase de volta á calma
Obxectivo xeral: baixar o ton muscular e favorecer a comunicación corporal. Competencias: CE3, CE4, CE6.
| Actividade | Descrición | Obxectivo didáctico |
|---|---|---|
| Escenificar palabras | Representar oficios/accións e adiviñar. | Expresión corporal e creatividade. |
| Director/a de orquestra | Un marca xestos; o grupo imita. | Coordinación e atención grupal. |
| Quen falta | Detectar ausencias no grupo. | Memoria visual e atención. |
| A meta descoñecida | Avanzar ata a meta co número de pasos indicado. | Percepción espacial e control. |
| Ioga e respiración | Respiración en grupo collidos/as das mans. | Relaxación e autocontrol. |
| Construcións con picas/panos | Facer figuras cooperativas. | Creatividade e cooperación. |
| O rei dos animais | Xogo libre de imitación. | Expresión e cohesión grupal. |
| A bomba | Xogo de reacción auditiva con parada segura. | Escoita e autocontrol. |
| Ao medio cos ollos pechados | Tentar dar co balón e adiviñar quen foi. | Percepción auditiva e orientación. |
| Memorión | Dicer nome+apelidos e unha acción; o seguinte repite e engade. | Memoria e ritmo colectivo. |
| A liña | Lanzar unha chapa achegándose a outra liña. | Control xestual e precisión. |
Criterios de avaliación (Decreto 155/2022)
- 1.1 Identifica e representa partes do corpo, recoñecendo posibilidades de movemento (CE1).
- 1.2 Axusta ton muscular e equilibrio en situacións motrices diversas (CE2).
- 2.1 Participa en xogos e actividades físicas respectando normas e ás demais persoas (CE4).
- 3.1 Utiliza o corpo como medio de expresión e comunicación (CE3).
- 4.1 Controla respiración e relaxación ao final da práctica (CE6).
Observación e rexistro
| Indicador observable | Instrumento | Escala |
|---|---|---|
| Recoñece e nomea partes do corpo en acción. | Rúbrica / Lista de control | 0=Non / 1=En progreso / 2=Acadado |
| Axusta equilibrio en estático e dinámico. | Rúbrica / Rexistro anecdótico | 0–2 |
| Respecta normas e coopera no xogo. | Lista de control / Autoavaliación | 0–2 |
| Emprega expresión corporal en tarefas guiadas. | Rúbrica | 0–2 |
| Aplica respiración/relaxación na volta á calma. | Observación sistemática | 0–2 |
Notas de seguridade: revisión do espazo e material; consignas claras; adaptación de intensidades; alternativas seguras en tarefas de oposición (“arrincar cebolas”, saltos por riba) e supervisión permanente nas espalderas.
